Böbrek Yetmezliği

Böbrekler, yumruğunuzun büyüklüğünde fasulye şeklindeki organlardır. Göğüs kafenizin altında, sırt kaslarının hemen önünde yerleşmişlerdir.

Böbrek yetmezliği, böbreklerden birinin veya her ikisinin artık kanı toksinlerden arındırma işlevini yapamaması durumudur. Bu duruma renal yetmezlik de denir.

Böbrek yetmezliğinin ilaçlarla tedavisi yoktur. Böbrek nakli ile 20 yıla dek yaşamı uzatmak mümkündür. Böbrek nakline kadar geçen sürede kanı temizlemek için diyalize başvurulur.

Böbrekler Çalışmadığında Ne Olur?

Böbreklerin birkaç görevi vardır. En önemlilerinden biri vücudunuzun toksinleri atmasına yardımcı olmaktır.

Böbrekler kanınızı filtreler ve bu filtrelediği toksinleri vücudunuzdan atar. Atıklarla dolu bu sıvıya idrar deriz.

Böbrekler etkili bir şekilde çalışmadığında, vücudunuzda atık ürünler birikir. Bu durumda, zamanla kendinizi hasta hissetmeye başlarsınız.

İlerlemiş durumlarda, böbrek yetmezliği hayatı tehdit edici olabilir. Bununla birlikte, birçok insan böbrek yetmezliğini doğru tedavi ile yönetebilir.

Böbrek Yetmezliğinde Ne Olur?

Böbrek yetmezliği, bir veya her iki böbreğin artık işlevlerini iyi yapamadığı anlamına gelir.

Bazen böbrek yetmezliği geçicidir ve hızla ortaya çıktığı gibi kısa sürede de düzelebilir (Akut Böbrek Yetmezliği).

Kronik böbrek yetmezliğinde ise, böbrek fonksiyonları uzun bir süre içinde yavaş yavaş kötüleşir.

Kronik Böbrek Yetmezliğine Hangi Hastalıklar Sebep Olur?

Kronik böbrek yetmezliğinin en yaygın nedenleri diyabet ve yüksek tansiyondur. Ancak bazen, öngörülemeyen bir nedenden dolayı böbrek yetmezliği hızla ortaya çıkar.

• Diyabet: Yönetilmeyen diyabet, kontrolsüz kan şekeri seviyelerine yol açabilir. Sürekli yüksek kan şekeri başta damarlar olmak üzere birçok dokuya zarar vereceğinden, böbreklere de zarar verebilir.
• Yüksek tansiyon: Hipertansiyon, kanın vücudunuzun kan damarlarında artmış bir basınçla (kuvvetle) dolaştığı anlamına gelir. Zamanla, kontrol altında tutulmayan yüksek kan basıncı düzeyleri böbrek dokusuna zarar verebilir.
• Polikistik böbrek hastalığı (böbreklerinizin içinde sıvı dolu keseciklerin büyüdüğü kalıtsal bir durum
• Glomerülonefrit (böbreklerin kanı temizleyen temel yapıları olan glomerüller iltihaplanır)
• Lupus ve birçok bünyesel sistemi etkileyebilen diğer viral hastalıklar (20 yy ortalarından beri otoimmün olduğuna inanılan bu hastalıkların günümüzde viral hastalıklar olduğu düşünülmektedir. Lupus Hastalığı

Akut Böbrek Yetmezliği Neden Olur?

Böbrek dokusu saatler veya günler içinde hasara uğrayarak kanı süzemez olduğunda buna akut böbrek yetmezliği (veya akut böbrek hasarı) denir. Bu tip böbrek yetmezliği genellikle geçicidir.

Akut böbrek yetmezliğinin yaygın nedenleri arasında şunlar olabilir:

• Viral hastalıklar (Otoimmün böbrek hastalıkları olarak da bilinirler)
• Bazı ilaçlar, görüntüleme yöntemleri için kana verilen boyar maddeler, genel anestezi (narkoz)
• Şiddetli dehidrasyon (uzun süren susuzluk)
• İdrar yolu tıkanıklığı (idrarın mesaneye boşaltılamaması yüzünden böbreğin toksinlere maruz kalması)
• Tedavi altında olmayan sistemik hastalıklar (Kalp veya karaciğer hastalığı vb)

Böbrek hastalıkları kronik seyir izlediğinde, ilerleyen yıllarda böbrek yetmezliğine yol açabilir.

Böbrek Yetmezliği Belirtileri Nelerdir?

Böbrek hastalığının erken evrelerinde, birçok insan çok az belirti yaşar veya hiç belirti fark etmez. Kendinizi iyi hissetseniz bile kronik böbrek hastalığı o sırada hasara neden olabilmektedir.

Kronik böbrek hastalığı ve böbrek yetmezliği, farklı insanlarda farklı belirtilere yol açabilir. Böbrekleriniz düzgün çalışmıyorsa, aşağıdaki belirtilerden bir veya daha fazlasını fark edebilirsiniz:

• Yorgunluk (aşırı yorgunluk)
• Mide bulantısı veya kusma
• Zihinsel bulanıklık veya konsantrasyon sorunu
• Ödem, özellikle ellerde veya ayak bileklerinde şişme
• Daha sık idrar yapmak
• Kas spazmları (kas krampları)
• Kuru veya kaşıntılı cilt
• İştahsızlık, ağızda metalik tad hissetme

Böbrek Yetmezliği Nasıl Teşhis Edilir?

Doktorlarınız böbrek yetmezliği riski altında olabileceğinizden şüpheleniyorsa, şunları önerebilirler:

• Böbreklerin kandaki atıkları ne kadar iyi temizlediğini gösterebilen kan testleri
• Böbrek anormallikleri veya tıkanıklıkları (tıkanmalar) gösterebilen gelişmiş görüntüleme
• Protein, kan gibi normalde idrarda bulunmaması gereken maddeleri araştıran idrar testleri

Böbrek Yetmezliği Nasıl Tedavi Edilir?

Böbrek yetmezliği tedavisi, sorunun nedeni ve kapsamına göre belirlenir. Kronik tıbbi durumunuzu tedavi etmek böbrek hastalığının ilerlemesini geciktirebilir. Böbrekleriniz yavaş yavaş işlevini kaybetmeye başlarsa, doktorunuz sağlığınızı takip etmek için bir veya daha fazla yöntem kullanabilir. Doktorunuz sizi yakından izleyerek böbreklerinizin işlevini mümkün olduğunca uzun süre korumanıza yardımcı olabilir.

Doktorunuz böbrek fonksiyonunuzu aşağıdaki yöntemlerle takip edebilir:

• Rutin kan testleri
• Kan basıncı kontrolleri
• İlaç tedavisi

Böbrek yetmezliği alınan bütün önlemlere rağmen ilerleme eğilimi gösteren bir hastalıktır ve bir noktada yetmezlik kritik seviyeye ulaşır. Bu noktada vücudun tüm yaşamsal fonksiyonları, işlevini yapamayan böbrekler yüzünden tehlikeye girer.

Böbrekler hayatta kalmak gibi önemli bir amaca hizmet ettiğinden, böbrek yetmezliği olan kişilerin yaşamaya devam etmek için desteğe ihtiyacı vardır. Böbrek yetmezliği durumunda şu çarelere başvurulur:

Diyaliz: Bu tedavi kanı filtreleyerek toksinlerden arındırır (böbreklerin artık yapamadığı işi yapar).

• Hemodiyalizde, bir makine sizin için kanınızı düzenli olarak temizler. Bu işlem için genellikle 2-3 günde bir hastanede veya diyaliz kliniğinde kalmak gerekir.
• Periton diyalizi, bir diyaliz solüsyonu ve bir kateter kullanarak kanı biraz farklı bir şekilde temizler.

Böbrek nakli: Böbrek nakli ameliyatında doktorlar, hasarlı organın işini üstlenmesi için vücudunuza sağlıklı bir böbrek yerleştirir. Donör organ olarak adlandırılan bu sağlıklı böbrek, ölen bir donörden veya bir arkadaş veya aile üyesi olabilecek canlı bir donörden gelebilir. İnsanlar sağlıklı bir böbrekle iyi yaşayabilirler.

Böbrek Yetmezliği Önlenebilir Mi?

Kronik böbrek hastalığından kaynaklanan böbrek yetmezliği geri döndürülemezken, bugün sahip olduğunuz böbrek fonksiyonunu korumaya yardımcı olmak için birçok şey yapabilirsiniz. Sağlıklı alışkanlıklar ve rutinler, böbreklerin işlevsel yeteneklerini kaybetme hızını yavaşlatabilir.

Kronik böbrek hastalığınız veya böbrek yetmezliğiniz varsa;

• Doktorunuzun yardımıyla böbrek fonksiyonunuzu izleyin.
• Şeker hastalığınız varsa kan şekeri seviyenizi kontrol altında tutun.
• Kan basıncı seviyenizi normal aralıkta tutun.
• Sigara içmekten kaçının.
• Protein ve sodyum oranı yüksek yiyecekleri sınırlamak gibi sağlıklı diyet seçimleri yapın.

Doktoru Ne Zaman Aramalıyım?

• İlaçla bile tansiyonunuzu normal bir aralıkta tutmakta sorun yaşıyorsanız
• Kan şekeri düzeylerinizde büyük iniş çıkışlar varsa